Kalça Eklemi

Kalça eklemi femur (uyluk kemiği) başının pelvisteki (leğen kemiği) yuvaya rahatça oturmasını sağlayan bir eklemdir. Femur başı ile leğen kemiğindeki yuvanın uyumu, hareketi ve stabilitesi ile mükemmel bir eklem yapısı oluşturur. Kalça yuvasının halka biçimli esnek kıkırdak yapısı, yuvanın kemik sınırlarını çevreler.  

Diğer eklemlerin tersine stabilitesindeki temel unsur bağlar değil, eklemi oluşturan kemiklerin kendisidir. Bununla birlikte kas güçlerinin dengeli dağılımı ve kalın eklem kapsülü ile kapsül üzerindeki bağlar da stabiliteye yardımcı olur.

Kalça eklemi insan vücudunun en büyük eklemidir. Farklı kas ve tendonlarla (kirişler) oldukça iyi korunmaktadır. Ancak günümüzde eklemde aşınma ile seyreden (özellikle artroz-kireçlenmeler) hastalıkların çoğu kalça ekleminde de görülmektedir. Genellikle yaşlılarda görülmesine rağmen gençlerde de altta başka bir sebep varlığında görülebilmektedir. Yaşın yanı sıra farklı risk faktörleri de bulunmaktadır. Bu faktörler arasında sürekli olarak ağır işler yapmak, vücudu zorlayan spor dalları ile uğraşmak ve sağlıksız yaşam biçimleri bulunmaktadır. İngiltere’de yapılan bir araştırmada, profesyonel futbolcuların spor yaşamları süresince hiçbir ciddi kalça rahatsızlığı çekmemelerine rağmen, ilerde kalça eklemi artrozuna (kireçlenme) yakalanma risklerinin çok daha fazla olduğu gösterilmiştir.

Kendine has bir ağrı karakteristiği olan kalça eklemi rahatsızlıkları; ilk başlarda ağır yüklenmelerde oluşan hafif ağrılarla kendini gösterir. Ancak zamanla ağrısız geçen süre azalır ve en ufak yüklenmede, hatta dinlenirken bile ağrılar kendini belli eder ve ağrılar giderek artan şiddetiyle belli eder. Bu ağrılara; aşırı yüklenme ve iltihaplanma sonrası kıkırdak yapıdaki bozulma veya düşme sonrası oluşabilen yaralanmalar neden olabilir. Kıskaç (Pincer) ve Cam (kalça başında ekzantrik mil tarzında şekil bozukluğu) tipi impingement (sıkışma) sendromlarından dolayı da, eklem kıkırdağı arasında istenmeyen bir temas da bu durumun altında yatan sık görülen sebeplerdendir.

Günümüzde “Cam” sıkışması, 60 yaşın altındaki erkeklerde görülen artroz, eklem rahatsızlığının en önemli sebebi olarak gösterilmektedir. Eğer sıkışma veya kıkırdak yaralanması ortadan kaldırılmazsa, artroz gibi akabinde oluşacak hastalıklar kaçınılmazdır. Hastanın bacağını bükememesi, içe döndürememesi ve kalça ağrıları, kıkırdak yaralanmaları sonrası kendini belli eder. Diz veya omuz eklemlerinin tedavisinde artroskopi (kapalı ameliyatlar) önemli avantajlar sağlamaktadır. Özellikle artrozun ilk belirtileri açıkça görülmeye başladığı dönemde, hastalığın ilerlemesini önlemek için acilen artroskopi yapılması önerilir. Böylece; tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi olur. 

Fazla (çıkıntı) bölgeler çizgili/taralı olarak gösterilmiştir.

Kalça Artroskopisi 

Artroskopik cerrahide küçük bir delikten eklem içine kamera yerleştirilerek, görüntü monitöre aktarılır. Sonrasında cerrah açılan bir veya birkaç küçük delikten eklem içine sokulan değişik cerrahi aletleri kullanarak, aynı anda da monitörden izleyerek operasyonu gerçekleştirir. Artroskopik cerrahide kullanılan cerrahi aletler kalem ucu büyüklüğündedir. Kalça artroskopisinde; artropump  (ekleme verilen sıvı basıncını otomatik ayarlayan bir cihaz), artrocare ( radyofrekans akımı ile çalışan, gereksiz, temizlenmesi istenen dokuları yakıp buharlaştırarak kanamaya neden olmaksızın ortadan kaldıran bir cihaz), özel artroskopik dikiş setleri gibi cihazların bulunması son derece önemlidir.

Avantajları;

ü  Eklem içindeki labrum ve kıkırdak, ağrı duyusu olmayan dokulardır. Artroskopik cerrahi; çevre dokulara zarar vermeden ve yaralamadan, direkt eklem içine girilmesine ve sadece hasta olan dokulara müdahale edilmesine olanak sağlar. Böylece hasta operasyon sonrası son derece rahattır.

ü  Artroskopik cerrahi sırasında eklem içi yapılar çok yakın ve büyütülmüş olarak görülür. Bu sayede hastalıklı dokular çok daha iyi teşhis ve tedavi edilebilirler.

ü  Artroskoik cerrahide; eklem hareketlerini sağlayan, iyileşmesi zor ve ağrılı adale, kapsül gibi dokulara hiç dokunulmamaktadır. Bu durum özellikle kalçada çok daha önemlidir. Böylece ameliyat sonrası eklem hareketleri ağrısız ve rahattır. Ayrıca ameliyat yarasının, kanama olmadığından pansuman ihtiyacı da yoktur. Enfeksiyon riski de açık cerrahilere göre çok düşüktür.

Artroskopik kalça cerrahisi ,1 santimetrelik, 2-3 adet küçük kesiler aracılığıyla gerçekleştirilir.

Kalça artroskopisinin kullanım alanları:

1-     Kalça eklemi kaynaklı olduğu kanıtlanmış fakat klinik ve radyolojik olarak nedeni aydınlatılamayan sorunlarda tanı ve tedavi amacıyla, 

2-     Kalça içi cisimler; eklem içine düşmüş olan kıkırdak parçaları, eklem içinde oluşmuş normal olmayan dokular, kalça protezlerinde eklem aralığındaki kemik-çimento parçaları 

3-     Sinovit dediğimiz eklem içi yağlayıcı sıvı üreten zarın romatizmal veya diğer nedenlerle olan iltahapları 

4-     Labrum denilen kıkırdak halkanın yırtıkları 

5-     Kalça sıkışma hastalığında yapısal sorunların ortadan kaldırılması, 

6-     Kalça eklemi enfeksiyonu, 

7-     Erken dönem kireçlenmeler 

8-     İliopsoas tendonu iltihabı ve bursiti 

KALÇA PROTEZİ

      Hangi durumlarda gerekli olabilir?

Kalça kireçlenmesi; Kalça eklemini bu derecede bozan hastalıkların başında kalçanın dejeneratif hastalıkları yani halk arasında ''kireçlenme'' olarak adlandırılan hastalıklar gelmektedir. Daha önce geçirilmiş bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi genetik yatkınlık da kireçlenmenin önde gelen nedenlerinden biridir.   

Geçirilmiş kalça kırıkları veya çıkıkları, uzun süre kortizon kullanımı, alkolizm gibi nedenler kemiğin kan dolaşımını bozarak kemik dokusunun ölümüne (Avasküler Nekroz) ve dolayısıyla kalça ekleminin bozulmasına yol açar. Çocukluk çağında tedavileri yapılmamış kalça çıkıkları da kalça ekleminin erken dönemde bozulmasına neden olan hastalıklar arasındadır.
Ağrı, aksama, hareket kısıtlılığı, bacakta kısalma ve dışarıya doğru dönme gibi bulguların öne çıktığı bu tür kalçalarda, kaygan ve pürüzsüz bir kıkırdakla kaplı eklem yüzeyinin bozulduğu, kemiğin deforme olduğu, yeni oluşan kemik çıkıntıların eklemi çevreleyerek sardığı görülür
 

Kalça Kırıkları; Kalçanın boyun çevresi kırıklarının bir kısmı (özellikle belli bir yaş üzerinde) kaynama özelliğine sahip değildir. Bu nedenle kırık parçanın ameliyatla çıkarılması ve kalça fonksiyonlarının devamı için protez ameliyatı daha uygun olabilmektedir.

Avaskuler nekroz; Avaskuler nekroz (AVN) kalça ekleminin baş kısmını besleyen damar yapının bir kısmının fonksiyonunu kaybederek baş kısmındaki kemiklerin ölmesi ve sonrasında buranın çökmesiyle seyreden bir hastalıktır. Uzun süreli ve/veya yüksek doz kortizon kullanımı, alkolizm gibi nedenlerle olursa da büyük kısmının nedeni bilinmemektedir. Erken evrelerde mutlaka diğer kurtarıcı ameliyatların (core decompression, damarlı kemik nakilleri vs) yapılması önerilmekte ise de avaskuler nekrozun ileri evrelerinde veya diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz olduğunda kalça protezi ile tedavi edilir.